Улсын Их Хурлын Аюулгүй байдал, гадаад бодлогын байнгын хорооны өнөөдрийн /2025.04.01/ хуралдаанаар “Транс-Азийн төмөр замын сүлжээний тухай Засгийн газар хоорондын хэлэлцээр”-ийн нэмэлт, өөрчлөлтийг соёрхон батлах тухай хуулийн төслийг зөвшилцөн хэлэлцлээ.

Хуулийн төслийн талаар Зам, тээврийн сайд Б.Дэлгэрсайхан танилцуулав.

“Транс-Азийн төмөр замын сүлжээний тухай Засгийн газар хоорондын хэлэлцээр”-ийг 2006 онд Нэгдсэн Үндэстний Байгууллагын Ази, Номхон далайн эдийн засаг, нийгмийн комиссын чуулганаар баталсан бөгөөд Монгол Улсын Их Хурал 2007 онд соёрхон баталсан аж.

Энэхүү хэлэлцээр нь олон улсын ач холбогдол бүхий төмөр замын шугамуудыг тодорхойлсон бөгөөд хэлэлцээрт оролцогч талууд тус тусын бодлогын баримт бичгийн хүрээнд хэрэгжүүлбэл зохих уялдуулсан төлөвлөгөө хэлбэрээр батлагджээ. 2024 оны 12 дугаар сарын байдлаар хэлэлцээрт оролцогч 25 улс байгаагаас манай хоёр хөрш болох Орос, Хятад багтаж буй юм байна.

Транс-Азийн төмөр замын сүлжээний ажлын хэсгийн 2023 оны хуралдаанаар тус хэлэлцээрт төмөр замын тээврийн мэдээллийг цахимаар солилцох ерөнхий зарчмуудыг шинэ 3 дугаар хавсралтаар нэмж баталсан аж.

Тус зарчмуудын зорилго нь Транс-Азийн төмөр замын сүлжээнд төмөр замууд хооронд, түүнчлэн төмөр замууд болон хилийн хяналтын байгууллага (Гаалийн байгууллага)-ууд хооронд харилцан цахим мэдээлэл солилцохтой холбоотой зохицуулалтыг уялдуулах үндэс суурийг бий болгожээ.

Монгол Улс нь тус хэлэлцээрийн оролцогч улсын хувьд хэлэлцээрийн нэмэлт өөрчлөлтөд нэгдэн орсноор бусад улс орнуудтай нэг зарчимд тулгуурлан төмөр замын тээврийн цахим мэдээлэл солилцох, энэ талаар нарийвчилсан хоёр талт болон олон талт гэрээ хэлэлцээр байгуулах боломж бүрдэх бөгөөд ингэснээр төмөр замын тээврийн өрсөлдөх чадварыг нэмэгдүүлж, хил дамнасан цаасгүй худалдааг хөнгөвчлөхөд түлхэц үзүүлнэ гэж сайд Б.Дэлгэрсайхан танилцуулав.

Хэлэлцэж буй асуудалтай холбогдуулан УИХ-ын гишүүд асуулт асууж, байр сууриа илэрхийлсэн.

Тухайлбал, УИХ-ын гишүүн С.Эрдэнэболд, Транс-Азийн төмөр замын сүлжээнд нэгдсэнээр улсын эдийн засагт үзүүлэх өгөөжийн талаар тодруулсан. Мөн гаднаас ирсэн чингэлэг, бараа монголын хилээр орж ирээд гааль дээр ирээд саатдаг, тэдгээрийн гаалийн бүрдүүлэлт, татварын асуудлыг шийдвэрлэдэг тодорхой бүлэг үүсчихээд улсад орох татварыг өөр хоорондоо эргэлдүүлж байдаг гэсэн мэдээлэл байгааг уламжлаад, энэ асуудал шийдэгдэх эсэхийг лавласан юм.

Зам, тээврийн сайд Б.Дэлгэрсайхан, Энэ сүлжээнд нэгдэн орсноор хил, гаалийн хяналтыг цаасгүй болгон хөнгөвчлөн, бизнес эрхлэгчид, аж ахуйн нэгжүүдэд учирдаг чирэгдэл байхгүй болж, эдийн засгийн үр өгөөж нэмэгдэнэ. Тухайлбал, БНХАУ-аас тээвэрлэгдэн ирж буй бараа бүтээгдэхүүнд хоёр улсын гааль тус бүр дээр бүрдүүлэлт хийж иргэд, аж ахуйн нэгжүүдийг чирэгдүүлдэг асуудлыг цэгцлэх эхлэлийг тавьж байгаа юм. Нэг талдаа хийсэн гаалийн бүрдүүлэлт хоёр талдаа ижил байх нөхцөлийг бүрдүүлэхэд анхаарч байгаа гэсэн үг. Ингэснээр татвараас зайлсхийх боломжгүй болж, цаг хугацаа хэмнэхээс гадна эдийн засгийн ач холбогдолтой болно гэсэн хариулт өгсөн.

Төмөр замаар холбогдож байгаа бүх улс орнууд, ялангуяа гуравдагч орноос орж ирж байгаа чингэлэг, ачаа барааны талаарх мэдээллийг ачуулсан улсын гаалийн албанаас ачаа бараа ирэхээс өмнө түрүүлж онлайнаар авч энд байгаа бүртгэлийн сандаа оруулах нөхцөл бүрдэнэ. Тийм учраас гаалийн татвар зугтах, татварыг багасгах, барааны тоо, хэмжээг багасгах боломжгүй болж байгаа юм гэсэн хариултыг өгсөн.  

Байнгын хорооны хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонх тус хуулийн төслийг чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар хэлэлцүүлэхийг дэмжсэн юм.

Дараа нь Засгийн газарт чиглэл өгөх тухай Байнгын хорооны тогтоолын төслийг хэлэлцэв. Аюулгүй байдал, гадаад бодлогын байнгын хороо өмнө нь Хууль зүй, дотоод хэргийн сайд болон холбогдох байгууллагуудын мэдээллийг сонссонтой холбогдуулан Засгийн газарт чиглэл өгөх тухай Байнгын хорооны тогтоолын төслийг боловсруулсан гэдгийг хуралдаан даргалагч танилцуулав.

Тэрбээр, тогтоолын төсөлд УИХ-ын гишүүдээс санал авч тусгахаар төлөвлөж буйг тодотгоод, УИХ-ын гишүүдээс энд хэлэлцэгдэх гэж буй асуудал нь үндэсний аюулгүй байдалтай холбоотой учир  хаалттай горимоор хэлэлцэх горимын санал гаргасныг мэдээлсэн.

УИХ-ын гишүүдийн зүгээс гаргасан саналын дагуу санал хураалт явуулахад хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонх асуудлыг хаалттай горимоор хэлэлцэхийг дэмжсэн учир хэлэлцүүлгийг хаалттайгаар явууллаа хэмээн Улсын Их Хурлын Хэвлэл мэдээллийн газраас мэдээллээ.