Улсын Их Хурлын Байгаль орчин, хүнс, хөдөө аж ахуйн байнгын хороо өнөөдөр (2018.04.19) 14 цаг 24 минутад 52.6 хувийн ирцтэйгээр хуралдаж, Монгол Улсын иргэнд газар өмчлүүлэх тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийн үзэл баримтлалыг хэлэлцлээ.

    Засгийн газрын өчигдрийн хуралдаанаар хэлэлцэн дэмжиж, улмаар Улсын Их Хуралд өргөн мэдүүлсэн уг хуулийн төслийн үзэл баримтлалыг Засгийн газрын гишүүн, Барилга, хот байгуулалтын сайд Х.Баделхан танилцуулсан юм.

    Монгол Улсын иргэнд газар өмчлүүлэх тухай хууль анх 2002 оны 6 дугаар сарын 27-ны өдөр батлагдаж, 2003 оны 5 дугаар сарын 01-ний өдрөөс хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж эхэлжээ. Хууль хэрэгжиж эхэлснээс хойшхи өнгөрсөн хугацаанд уг хуульд 7 удаа нэмэлт, өөрчлөлт оруулсан бөгөөд үүний гуравт нь гэр бүлийн хэрэгцээнд нэг удаа үнэ төлбөргүйгээр газар өмчлүүлэх хугацаа буюу хуулийн 19.1.2, 19.1.3, 19.1.4 дэх заалтыг дагаж мөрдөх хугацааг тав таван жилээр сунгаж ирсэн байна.

   Хууль 2003 оноос хэрэгжиж газар өмчлүүлэх ажил анх эхлэхэд иргэн гэр бүлийн хэрэгцээний зориулалтаар газрыг дундаа хамтран өмчилж (өрх) байсан бол 2008 онд газрыг иргэн бүрт өмчлүүлэх, мөн түүнээс өмнөх таван жилийн хугацаанд иргэний дундаа хамтран өмчилсөн газрыг гэр бүлийн нэг гишүүнд өмчлүүлж, бусад гишүүдэд шинээр газар өмчлөх эрх үүсэхээр нэмэлт, өөрчлөлт оруулжээ. Монгол Улсын иргэнд үнэ төлбөргүй газар өмчлүүлсэн талаарх судалгаанаас үзэхэд хууль хэрэгжиж эхэлсэн эхний 5 жилд улсын хэмжээнд нийт өрхийн 28.14 хувь нь гэр бүлийн хэрэгцээнд дундаа хамтран газар өмчилж авчээ. Харин 2017 оны жилийн эцсийн байдлаар улсын хэмжээнд нийт иргэдийн 18.3 хувь, нийт өрхийн 62.54 хувь нь гэр бүлийн хэрэгцээний зориулалтаар газрыг үнэгүй өмчилж аваад байгаа аж.

   Монгол Улсын иргэнд газар өмчлүүлэх тухай хуульд өөрчлөлт оруулах хэрэгцээ, шаардлагын талаар 2017 онд хийсэн тандан судалгааны үнэлгээгээр Монгол Улсын иргэнд газар өмчлүүлэх хугацааг сунгах шаардлагатай гэсэн дүгнэлт гарчээ. Иймээс гэр бүлийн хэрэгцээний зориулалтаар Монгол Улсын иргэнд газрыг нэг удаа үнэгүй өмчлүүлэх хугацааг сунгах зорилгоор Монгол Улсын иргэнд газар өмчлүүлэх тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг боловсруулжээ.

Уг хуулийн төсөлд гэр бүлийн хэрэгцээний зориулалтаар Монгол Улсын иргэнд газрыг нэг удаа үнэгүй өмчлүүлэх хугацааг 10 жилээр буюу 2028 он хүртэл сунгахаар тусгасан байна. Мөн уг хуулийн төсөлтэй холбогдуулан Монгол Улсын иргэнд газар өмчлүүлэх тухай хуулийг дагаж мөрдөх журмын тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг боловсруулжээ.

  Хуулийн төслийн үзэл баримтлалын талаарх төсөл санаачлагчийн илтгэлтэй холбогдуулан Улсын Их Хурлын гишүүн Д.Тэрбишдагва, А.Сүхбат нар ажлын хэсгээс асуулт асууж тодруулсан юм. Гишүүдийн асуултад хариулт өгсөн Засгийн газрын гишүүн Х.Баделхан хуульд зааснаар газар нь ашиглах, эзэмших, өмчлөх гэсэн гурван хэлбэртэй байгаа. Энэ удаад Монгол Улсын иргэнд тодорхой хэмжээний газрыг нэг удаа үнэ төлбөргүй өмчлүүлэх хуулийн хугацаа удахгүй дуусах гэж байгаа учраас иргэдээ өмчтэй болгох эрх зүйн орчныг бүрдүүлж, цаашид 10 жилээр сунгах зохицуулалт хийхээр төсөлд тусгасан. Нийслэлийн тухайд ИТХ-аараа баталсан төлөвлөлтөд орсон газруудад шинэ суурьшлын бүс бий болгох замаар иргэдэд газар өмчлүүлэх ажил хийгдэж байгаа, энэ дагуу явна гэдгийг хэллээ.

    Мөн Газар зохион байгуулалт, геодези, зураг зүйн газрын дарга Ц.Ганхүү бид өмнө нь туршлагагүй, бүртгэл тооцоо муутай байсан. Харин өнгөрсөн онд улсын хэмжээнд өмчилсөн, ашиглаж, эзэмшиж байгаа бүх газрын нэгдсэн бүртгэлийн сан бүрдүүлсэн. Энэ үндсэн дээр төлөвлөлт хийж, бүртгэлийг иргэдэд ил тод болгох зорилт тавьж байгаа. Мөн хаягжилтыг тодорхой болгож цэгцлэх ажлыг эхлүүлээд байгаа. Аж ахуйн нэгж байгууллага нь газраа ашиглаагүй хоёр жил өнгөрсөн бол төр буцааж авах эрх хуулиар нээлттэй гэсэн хариулт өгсөн юм.

   Хуулийн төслийн үзэл баримтлалыг хэлэлцэх эсэхтэй холбогдуулан үг хэлсэн Улсын Их Хурлын гишүүн Д.Тэрбишдагва хууль хэрэгжиж эхлэхтэй зэрэгцүүлээд соён гэгээрүүлэх ажилд анхаарч иргэдэд сайн сурталчилж ойлгуулах, газрын төлөвлөлт, бүртгэлийг боловсронгуй болгох, замбараагүй газар олголтыг цэгцлэх, салбар дундын ажлын уялдаа холбоо, хяналтыг сайжруулахад анхаарах, Улсын Их Хурлын гишүүн А.Сүхбат газар олголт, өмчлүүлэх, шинэ суурьшлын бүс бий болгох асуудлыг хот байгуулалтын ерөнхий төлөвлөгөөтэй уялдуулах, Улсын Их Хурлын гишүүн Б.Батзориг, Я.Содбаатар нар иргэддээ чиглэсэн, өмчтэй болох боломж олгосон энэ хуулийн төсөл чухал ач холбогдолтой учраас эхнээс нь сайн зохион байгуулж газар өмчлүүлэх ажлыг эрчимжүүлэх шаардлагатай, боломжтой бол хугацаа заахгүй байх нь зүйтэй юм гэсэн байр суурьтай байгаагаа хэллээ.

Ингээд Монгол Улсын иргэнд газар өмчлүүлэх тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийн үзэл баримтлалыг хэлэлцэхийг дэмжих санал хураалт явуулахад Байнгын хорооны хуралдаанд оролцсон гишүүдийн 90.9 хувь нь дэмжив. Иймээс энэ талаарх санал, дүгнэлтээ чуулганы нэгдсэн хуралдаанд оруулж хэлэлцүүлэхээр тогтлоо гэж Улсын Их Хурлын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтэс мэдээлэв.