Улсын Их Хурлын 2020 оны намрын ээлжит чуулганы өнөөдрийн (2021.01.08) үдээс хойших нэгдсэн хуралдаанаар “Бүх шатны боловсролын байгууллагын чанар, хүртээмж, сургууль, цэцэрлэгт хамрагдалтын байдал, хичээл, сургалтыг цахим хэлбэрт шилжүүлж байгаа арга хэмжээний талаар”-х мэдээллийг сонслоо.

    Коронавируст халдвар (КОВИД-19)-ын дэгдэлтээс шалтгаалж дэлхий нийтээрээ хорио, хөдөлгөөний хязгаарлалт тогтоож, энэхүү цар тахлыг хохирол багатайгаар даван туулахын тулд улс орон бүр хичээж, нөөц боломжоо бүрэн дайчилж байгаа энэ үед Засгийн газар, Улсын онцгой комиссоос тодорхой шийдвэрүүдийг хугацаа алдалгүй, шуурхай гаргаж, шаардлагатай бүхий л зохион байгуулалтын арга хэмжээг авч хэрэгжүүлж байгааг Засгийн газрын гишүүн, Шадар сайд Я.Содбаатар мэдээллийн эхэнд танилцуулсан.

    Бүх шатны сургалтын байгууллагын орчинд халдварт өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх, тэмцэх хариу арга хэмжээний төлөвлөгөөг баталж, хорио, хөдөлгөөний хязгаарлалтын дараа хичээл, сургалтын үйл ажиллагааг эхлүүлэх, хэвийн горимд шилжүүлэх бэлтгэлийг хангаснаар 2020-2021 оны хичээлийн жилд сургалтын байгууллагын үйл ажиллагааг эхлүүлсэн. Гэсэн хэдий ч 2020 оны 11 дүгээр сарын 12-ны өдрөөс эхлэн гамшгаас хамгаалах бүх нийтийн бэлэн байдлын зэрэгт шилжсэн тул танхимын сургалтыг зогсоож, теле болон цахим хэлбэрт шилжүүлсэн байна.

    2020-2021 оны хичээлийн жилд боловсролын салбарын нийт 2,281 байгууллагад 97,132 багш, ажилтан ажиллаж, сургуулийн өмнөх, бага болон дунд, дээд боловсролын үйлчилгээг нэг сая хүүхэд, залуучуудад үзүүлж байгаа гэв. Үргэлжлүүлэн тэрбээр дэд салбар тус бүрээр чанар, хүртээмж, хамрагдалтын талаар мэдээлсэн.

    Сургуулийн өмнөх боловсрол: 2020-2021 оны хичээлийн жилд 1,454 цэцэрлэгт 30,668 багш, ажилтан ажиллаж, нийт 247,040 хүүхэд сургуулийн өмнөх боловсрол эзэмшиж байгаа аж. Сургуулийн өмнөх боловсролын хамрагдалт 79.8 хувь болж, өмнөх оноос 4.8 пунктээр буурчээ.

    Цэцэрлэгийн хүртээмжийг нэмэгдүүлэх ажлын хүрээнд 2020 онд улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтаар 23,075 хүүхдийн хүчин чадалтай цэцэрлэгийн барилга шинээр барих, өргөтгөх 163 төсөл, арга хэмжээг хэрэгжүүлсэн байна. Мөн 6,470 хүүхдийн хүчин чадалтай 50 цэцэрлэг ашиглалтад орсон бөгөөд 113 цэцэрлэгийн барилга угсралтын ажил үргэлжилж байгаа гэлээ. Гадаадын болон олон улсын төсөл, хөтөлбөрийн хүрээнд 5 цэцэрлэгийн өргөтгөлийн, 4 цэцэрлэгийн барилга угсралтын ажил явагдаж байгааг Шадар сайд мэдээлэлдээ дурдсан. НҮБ-ын Хүүхдийн сангийн хөрөнгө оруулалтаар 2 цэцэрлэгийн барилгын ажлыг эхлүүлээд байгаа гэв.

    Ерөнхий боловсрол: 2020-2021 оны хичээлийн жилд нийт 839 сургуульд 686 мянган хүүхэд суралцаж, 54,498 багш, ажилтан ажиллаж байгаа юм байна. Суралцагчдын сурч боловсрох эрхийн баталгааг хангах, сургалтын орчин нөхцөлийг сайжруулахад бүх талаар анхаарч байгаа хэдий ч хүн амын хурдацтай өсөлт, шилжилт хөдөлгөөн, барилгын насжилт өндөр, ашиглалтын хугацаа дууссан зэргээс үүдэн сургуулийн суудлыг нэмэгдүүлэх хэрэгцээ улам бүр нэмэгдэж байгааг Я.Содбаатар сайд тэмдэглэж байв. Тодруулбал, ерөнхий боловсролын сургуулийн хүүхдийн тоо 2024 онд 800 мянга, 2030 онд 900 мянга болж өсөх төлөвтэй байгаа тул улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтын бодлогыг сургуулийн хүртээмжийг нэмэгдүүлэх, хүүхдийн сурах орчин нөхцөлийг хангахад чиглүүлэх шаардлагатайг энэ ташрамд дурдсан. Хичээлийн жилийн эхэнд ерөнхий боловсролын сургуулийн 540 дотуур байранд 35,000 сурагч амьдарч байсан бөгөөд сургалтын үйл ажиллагаа зайн хэлбэрт шилжсэнтэй холбогдуулан эдгээр хүүхдийг эцэг, эх, асран хамгаалагчдад нь хүлээлгэн өгөх ажлыг зохион байгуулсан байна.

    2020-2021 оны хичээлийн жилд ерөнхий боловсролын сургуульд I-XII ангийн нийт 137 нэр төрлийн сурах бичиг хэрэглэгдэж байна. Азийн хөгжлийн банкны санхүүжилтээр дунд, ахлах ангийн 98 нэрийн 2,735,030 ширхэг сурах бичгийг хэвлэн сургуулийн номын санд нийлүүлсэн бөгөөд бага ангийн сурагчид 100 хувь, дунд, ахлах ангийн сурагчдын 40 хувь нь үнэ төлбөргүй сурах бичгээр хангажээ.

    Сурах бичгийн түрээсийн тогтолцоог хэрэгжүүлж, эргэлтийн санг бүрдүүлснээр улсын төсвөөс сурах бичигт зарцуулах зардал хэмнэгдэж, дунд, ахлах ангийн бүх сурагч багц сурах бичгээр хангагдах, сурах бичиг худалдан авах зардал буурах, сургалтын чанар сайжрах зэрэг олон талын ач холбогдолтой гэж үзсэн байна. Түүнчлэн сурах бичгийн эргэн хуримтлалын санг үүсгэн, сурах бичиг хэвлэх хөрөнгийн эх үүсвэрийг бий болгох, сурах бичгийн үнийг бууруулах, хүртээмжийг дээшлүүлэх бололцоог бий болсон гэв.

    Мэргэжлийн болон техникийн боловсрол: 2020-2021 оны хичээлийн жилд нийт 75 мэргэжлийн боловсрол сургалтын байгууллагад 4.061 багш, ажилтан ажиллаж, 40.165 суралцагч суралцаж байна. Нийт суралцагчдын 48% нь Улаанбаатар хотод, 51% нь  орон нутагт суралцаж, 49 сургуулийн дотуур байранд 5.193 суралцагч амьдарч байгаа бөгөөд  цар тахлын онцгой нөхцөл байдлаас үүдэн эдгээр суралцагчдыг шинжилгээнд хамруулан, гэрт нь буцаах ажлыг зохион байгуулсан. Одоогоор 2 сургуулийн дотуур байранд 21 суралцагч байгаа гэлээ. Мэргэжлийн боловсрол, сургалтын салбарын хувьд цахим болон зайн сургалтын тэгш хамруулалтыг хангахад технологид суурилсан сургалтын үйлчилгээг тасралтгүй үзүүлэхээр тодорхой арга хэмжээнүүдийг үе шаттай авч хэрэгжүүлж байна. Удирдлага мэдээллийн нэгдсэн систем болох www.mergejil.mn-ийг нэвтрүүлснээр суралцагчдад сар бүр олгодог тэтгэлгийг цаг алдахгүй олгох боломж бүрдэж, сургалтын үйл ажиллагааг тасралтгүй зохион байгуулахад зориулагдсан цахим сургалтын санг бий болгож, улмаар цаашид салбарын үйл ажиллагааг бүрэн цахимжуулахад анхаарч байгааг мэдээлэлд дурдав.

    Дээд боловсрол: 2020-2021 оны хичээлийн жилд нийт 88 дээд боловсролын байгууллагад 11,970 багш, ажилтан ажиллаж, 147,293 оюутан суралцаж байна. Нийт суралцагчдын 138,237 буюу 93.8  хувь нь Улаанбаатар хотод суралцаж байгаа бөгөөд эдгээр суралцагчдын 66,934 буюу 48.4 хувь нь орон нутгийн харьяалалтай.

Улсын хэмжээнд нийслэлийн 56 дотуур байранд 9391 оюутан, орон нутгийн 15 дотуур байранд 1968 оюутан амьдарч байгаа бөгөөд цар тахлын онцгой нөхцөл байдлаас үүдэн эдгээр оюутныг шинжилгээнд хамруулан ар гэрт нь буцаах ажлыг зохион байгуулжээ.

    Гамшгаас хамгаалах өндөржүүлсэн болон бүх нийтийн бэлэн байдлын зэрэгт шилжсэн хугацаанд Монгол Улсын Засгийн газраас сургалтын хөтөлбөрт суурилсан боловсролын үйлчилгээний тасралтгүй байдлыг хангах зорилгоор олон улсын байгууллага, хувийн хэвшил, иргэний нийгмийн байгууллагуудтай хамтран хичээл, сургалтын үйл ажиллагааг теле болон цахим хэлбэрээр зохион байгуулж байгааг мэдээллээ.

    Энэ хүрээнд өнгөрсөн 2020 онд сургуулийн өмнөх болон бага, дунд боловсролын батлагдсан сургалтын хөтөлбөрийн хүрээнд судлах бүх агуулгыг теле хичээлд бүрэн шилжүүлсэн бөгөөд цэцэрлэгийн 30, бага ангийн 335, дунд ангийн 444, ахлах ангийн 318 цагийн теле хичээлийг дохионы хэлний орчуулгатай бэлтгэн телевизийн сувгуудаар нэвтрүүлсэн болохыг Я.Содбаатар сайд танилцуулсан.

    Бага ангийн хичээлүүдийг казак, тува хэлээр орчуулан зорилтот хүүхдүүдэд мөн теле хэлбэрээр хүргэсэн. Түүнчлэн бусад тусгай хэрэгцээт болон насан туршийн боловсрол, элсэлтийн ерөнхий шалгалтын хичээлүүдийг теле, цахим хэлбэрээр бэлтгэн хүүхэд бүрд тэгш, хүртээмжтэй хүргэхэд анхаарч ажилласан байна. Гэр бүлийн орчинд нь теле хичээл үзэх техникийн боломж бүрдээгүй цэцэрлэгийн хүүхэд, ерөнхий боловсролын сургуулийн суралцагчдад хичээлийн агуулгыг бүрэн хүргэх, тэднийг сургууль завсардахаас сэргийлэх чиглэлээр хэвлэмэл хичээл, дасгал, даалгавар бүхий гарын авлагыг бэлтгэн хүргэх ажлыг зохион байгуулжээ. Мөн теле хичээлийг хүүхэд бүрд хүрч буй эсэхэд хяналт тавьж, багш нарт арга зүйн зөвлөгөө, мэдээлэл өгөх ажлыг аймаг, нийслэлийн боловсролын газар удирдан зохион байгуулж байгаа талаар мэдээлэлд дурдав.

    Дээд боловсролын сургалтын байгууллагууд онлайн хэлбэрийн олон төрлийн аппликейшн, программ, платформуудыг ашиглан хичээл, сургалтын үйл ажиллагаагаа хэвийн явуулж байгаа талаар дэлгэрэнгүй мэдээлэл өгч байв. Цахим сургалтын үйл ажиллагаанд талаар нийт 86 их, дээд сургуулийн оюутнаас сэтгэл ханамжийн судалгаа авахад 82.5 хувь нь сургалтын хөтөлбөр үр дүнтэй хэрэгжсэн, сэтгэл ханамжтай гэсэн байна.

Цэцэрлэг, ерөнхий боловсролын сургуулийн хичээл, сургалтын үйл ажиллагааг 2020 оны 12 дугаар сарын 18-ны өдрийг дуустал зайн буюу цахим хэлбэрээр зохион байгуулж, эхний улирлын амралтыг эхлүүлсэн бол дээд боловсролын сургалтын байгууллагын эхний улирлын амралт 2021 оны 1 дүгээр сарын 5-ны өдрөөс эхэлжээ.

    Сургуулийн өмнөх, ерөнхий боловсрол, тусгай хэрэгцээт болон насан туршийн боловсролын сургалтын хөтөлбөрийн дагуу бэлтгэгдсэн 4800 цагийн теле хичээлийг econtent.edu.mn хуудаст байршуулж, хүүхэд амралтын хугацаанд чөлөөт цагаараа хичээлээ нөхөж үзэх, давтах боломжоор хангаад байгаа аж.

    Мөн энэ хичээлийн жилийн эхний улирлын амралтыг үр дүнтэй өнгөрүүлэх зорилгоор ахлах ангийн сурагчдад зориулсан цахим давтлага хичээлийг багш нарын сайн дурын оролцоонд тулгуурлан эхлүүлсэн бөгөөд уг хичээлийг улсын хэмжээнд 602 гаруй багш удирдан явуулж байгаа хэмээн Я.Содбаатар сайд мэдээллээ.

    НҮБ-ын Хүүхдийн сангийн дэмжлэгтэйгээр зохион байгуулсан судалгааны хүүхдийн зайн сургалтын үр дүнгээр хотын сурагчдын 66-80 хувь, хөдөөгийн сурагчдын 75-76 сургууль багштайгаа эргэх холбоотой байсан бол хотын сурагчдын 30 хувь, хөдөөгийн сурагчдын 43 хувь бие даан суралцах сургалтын материал авч ажилласан гэж дүгнэжээ. Цаашид сургалтын үйл ажиллагааг хэвийн, тогтвортой явуулах бодлогын хүрээнд 2020-2021 оны хичээлийн жилийн хоёрдугаар улирлаас бүх шатны сургалтын үйл ажиллагааг танхимын, танхимын болон танхимын бус хосолмол, зайн буюу цахим хэлбэрээр явуулах бодлого баримтлан бэлтгэл ажлыг ханган ажиллаж байгаа гэв.

    Мэдээлэлтэй холбогдуулан цөөнхийн төлөөлөл буюу Улсын Их Хурлын гишүүн, Улсын Их Хурал дахь АН-ын бүлгийн дарга Д.Ганбат үг хэлсэн.

    Засгийн газар боловсролын салбарт баримтлахаар баталсан бодлогын баримт бичгийг хэрэгжүүлэхгүй, асуудлын мөн чанар хангалттай анхаарахгүй байгаа нь Монгол Улсын ирээдүйн хөгжлийг төдий хугацаагаар хойш татаж байгааг анхааруулж, боловсролын салбарын өнөөдрийн байгаа байдалд хийсэн дүгнэлтээ танилцуулсан байна.

    Үндэсний боловсролын бодлого нь улс орны нийгэм, эдийн засаг, шинжлэх ухаан, технологийн хөгжлийн түлхүүр хүчин зүйл, үндэсний тусгаар тогтнол, аюулгүй байдлын баталгаа байх ёстой атал 2012-2016 оны хооронд боловсролын салбарт хийсэн реформыг зогсоож, ухралт хийснээр өнөөдөр хүний хөгжлийн олон улсын индексээр 2015 онд 92-т байсан зэрэглэл 7 байраар ухарч 2019 оны үзүүлэлтээр 99-д эрэмбэлэгдсэнээс харж болох бөгөөд Монголын залуу үеийнхний дэлхийн залуустай өрсөлдөх чадвар төдий хэмжээнд буурсан гэв. Иймд боловсролын салбарын бодлогоо эргэн харж, бүх шатны боловсролын байгууллагад суралцагчдад учирч буй “сургалтын саатал”-ыг залруулах төлөвлөгөө боловсруулан ажиллахыг шаардлаа.

    Монгол Улсын Их Хурлын чуулганы нэгдсэн хуралдааны дэгийн тухай хуулийн холбогдох зохицуулалтын дагуу Шадар сайд мэдээлэл хийж, цөөнхийн төлөөлөл үг хэлсний дараа цөөнхийн төлөөлж Улсын Их Хурлын гишүүн Ц.Туваан, Д.Ганбат, Б.Пүрэвдорж, С.Одонтуяа, Ш.Адьшаа, Т.Доржханд нар Засгийн газрын гишүүдээс асуулт асууж, үг хэлсэн.

    Боловсролын зээлийн сангийн үйл ажиллагааны талаар тодруулсан гишүүний асуултад Боловсрол, шинжлэх ухааны сайд Л.Цэдэвсүрэн хариулт өглөө. Тус сангаас зорилтот бүлгийн оюутнуудад сургалтын төлбөр олгох, мөн гадаадад суралцах монгол оюутнууд, дотоодын оюутнуудад сургалтын төлбөрийн зээл олгох үйл ажиллагаа явуулдаг байна. Энэ хичээлийн жилд 3.2 тэрбум төгрөгийн төсөв тусгагдсан. 4439 оюутанд 3.1 тэрбум төгрөгийн сургалтын төлбөр олгосон гэв. Сургалтын төлбөрийн зээл олгох зорилгоор 10 тэрбум төгрөг төсөвлөгдсөн бөгөөд одоогоор 4000 гаруй оюутанд зээл олгосон. Үүний цаана 7000 гаруй оюутны зээлийн хүсэлт хүлээлгэд байгаа талаар Л.Цэдэвсүрэн сайд мэдээллээ. Эдгээрээс төгсөх курсийн оюутнуудын зээлийн хүсэлтийг судалж, шийдэх зорилготой ажиллаж байгаа гэлээ. Энэ оны улсын төсөвт сургалтын төлбөрийн зээл олгохоор 24.8 тэрбум төгрөг төсөвлөгдсөн. Иймд нэн тэргүүнд тус санд зээлийн хүсэлт хүргүүлсэн, 2.8 дээш голч дүнтэй 4986 оюутны зээлийг олгох асуудлыг Засгийн газарт танилцуулахаар ажиллаж байгаа гэлээ. Үүний зэрэгцээ сувилагч мэргэжлээр суралцах оюутнуудад зориулсан 5.9 тэрбум төгрөг батлагдсан бөгөөд нөхцөл байдалд судалгаа хийсний үндсэн дээр энэ жил 3600 оюутны сургалтын төлбөрийг төлөхөөр зөвлөлдөж байгаа аж. Эдгээрийн цаана 5.4 тэрбум төгрөгийн зээлийн хүсэлт байгааг хариултынхаа үеэр Боловсрол, шинжлэх ухааны сайд дурдаж, холбогдох арга хэмжээг авч хэрэгжүүлэхээ судалж байгаа гэлээ.

    Теле хичээлийн чанар, хүртээмжийн талаар Б.Пүрэвдорж гишүүн тодруулж, салбарын сайд хариулт өгсөн. Теле хичээлийг цахимд нээлттэй байршуулсан, төгсөх ангийн сурагчдад зориулж 602 багш сайн дурын үндсэн дээр цахим хичээл орж байгаа гэв. Сурагчдад бататгах хичээлийг энэ долоо хоногоос цахимд байршуулж, телевизүүдээр гаргаж эхлээд байгаа гэлээ. Энэхүү цахим сургалтад нэг удаадаа 300 хүртэл сурагч холбогдон, багштайгаа харилцах боломжтой юм байна. Сурах бичгийн агуулга, чанар, хүртээмж, хэвлэлтийн талаар С.Одонтуяа гишүүн тодруулсан. Олон улсын жишгээр сургалтын хөтөлбөр хамгийн багадаа 10 жилд тогтвортой байх шаардлагатай гэж үздэг. Ерөнхий боловсролын сургалтын хөтөлбөрийг 2014 оноос хойш шинэчлээгүй бөгөөд 2019 хөтөлбөрийг сайжруулах арга хэмжээ авсан. Засгийн газрын зүгээс сургалтын хөтөлбөрийн тогтвортой байдлыг хангахад онцгой анхаарч ажиллаж байгаа гэдгийг хэллээ. Өнөөдрийн байдлаар ерөнхий боловсролын сургуулиудад 137 төрлийн сурах бичиг хэрэглэж байгаа аж.

    Цар тахлын нөхцөлд хувийн хэвшлийн сургууль, цэцэрлэгийн талаар салбарын яамнаас авч хэрэгжүүлэх арга хэмжээний талаар лавласан. Хувийн хэвшлийн сургууль, цэцэрлэгт Засгийн газраас тогтоосон хувь хэмжээгээр нь өгөх ёстой хувьсах зардлыг олгож байгаа юм байна. Үүний зэрэгцээ цар тахлын нөхцөлд аж ахуйн нэгжүүдэд зориулан авч хэрэгжүүлж буй цахилгаан, дулааны хөнгөлөлт, Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татвараас хөнгөлөх, чөлөөлөх тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай, Татварын алданги, торгуулиас чөлөөлөх тухай, Нийгмийн даатгалын шимтгэл төлөгчийг торгох шийтгэл, алдангиас чөлөөлөх тухай хуулиудын үйлчлэлд хамрагдаж байгаа учир төр, засгийн зүгээс боломжит хэлбэрээрээ дэмжлэг, хөнгөлөлт үзүүлж байгаа гэв. Цар тахал хэзээ дуусахыг тооцох, тааварлах аргагүй гэдгийг Т.Доржханд гишүүн онцлоод, цаашдаа бүх шатны боловсролын байгууллага танхимын болон цахим сургалтыг зэрэгцүүлэн явуулах арга барилд шилжих шаардлагатай гэдэг байр суурийг илэрхийлсэн. Теле хичээлийн чанар Шадар сайдын мэдээлэлд дурдсан шиг чанар, хүртээмжтэй байна гэж ойлгоод, тайвшрах нь өрөөсгөл гэдэг шүүмжлэлийг хэлж байлаа. Боловсролын асуудлыг зөвхөн нийслэл, төвлөрсөн газруудын хэмжээнд харж, тодорхойлж болохгүй гэдгийг Н.Ганибал гишүүн хэлж, холбогдох саналыг хэлсэн. Нийслэлд цар тахлын эрсдэл өндөр байгаа хэдий ч орон нутаг, сумдад сургууль, цэцэрлэгийн сургалтыг танхимаар явуулах боломж бий гэдэг саналыг хэлж, салбарын яам, Улсын онцгой комисс болон холбогдох талууд анхаарч, арга хэмжээ авах нь зүйтэй гэлээ.

    Мэдээллийн төгсгөлд Улсын Их Хурлын дарга Г.Занданшатар “Цар тахлын нөхцөлд Боловсролын сангаас олгох сургалтын зээлийг хүсэлт гаргасан оюутан бүрд ялгаварлалгүй, хүртээмжтэйгээр олгох зарчмыг баримтлаарай. Мөн боловсролын багц хуулийн төслүүдийг lawmaker.parliament.mn болон lawforum.parliament.mn сайтад байршуулж, боловсруулах шатандаа иргэд, олон нийтийн саналуудыг авч, тусгахад анхаарч ажиллах нь зүйтэй” хэмээн чиглэл өгсөн юм. Түүнчлэн олон улсын боловсролын чиг хандлагыг дотооддоо нэвтрүүлэх, дэвшилтэт арга хэлбэрүүдийг бүх шатны сургалтын хөтөлбөртөө хэрэгжүүлэх чиглэлд санаачилгатай, бүтээлчээр ажиллах шаардлагатайг сануулсан.    

    Ийнхүү “Бүх шатны боловсролын байгууллагын чанар, хүртээмж, сургууль, цэцэрлэгт хамрагдалтын байдал, хичээл, сургалтыг цахим хэлбэрт шилжүүлж байгаа арга хэмжээний талаар”-х мэдээллийг сонссоноор Улсын Их Хурлын өнөөдрийн чуулганы нэгдсэн хуралдаан өндөрлөлөө хэмээн Улсын Их Хурлын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээллэв.