Улсын Их Хурлын намрын ээлжит чуулганы өнөөдрийн (2021.01.21) үдээс хойших нэгдсэн хуралдаан 17 цаг 09 минутад 52.7 хувийн ирцтэйгээр эхэлж, Монгол Улсын Ерөнхий сайдыг огцруулах асуудлыг хэлэлцэв. Хуралдааны эхэнд Улсын Их Хурлын гишүүн С.Бямбацогт “Ерөнхий сайд огцрох хүсэлтээ гаргасанд харамсаж байна. Шинэ Үндсэн хуулийн түүхэнд анх удаа ийм тохиолдол гарч байна” хэмээн онцолсон. Ерөнхий сайдын огцрох саналыг хэлэлцэх  асуудлыг Монгол Улсын Их Хурлын чуулганы хуралдааны дэгийн тухай хуулиар тусгайлан зохицуулаагүй учраас уг хуулийн 5 дугаар зүйлийн 5.1-д “Тухайн асуудлыг хэлэлцэх хуралдааны дэгийг хуулиар зохицуулаагүй бол уг асуудлыг хэлэлцэх дэгийг Төрийн байгуулалтын байнгын хороо хэлэлцэж, саналаа нэгдсэн хуралдаанд оруулна” гэж заасныг үндэслэн Монгол Улсын Их Хурлын чуулганы хуралдааны дэгийн тухай хуулийн 99 дүгээр зүйлийн 99.2-т заасны дагуу хэлэлцэх горимын санал гаргав. Горимын энэ саналаар санал хураалт явуулахад чуулганы нэгдсэн хуралдаанд оролцсон 56 гишүүний 55 нь 98.2 хувийн саналаар дэмжлээ.

    Төрийн байгуулалтын байнгын хорооны санал, дүгнэлтийг Улсын Их Хурлын гишүүн, Улсын Их Хурал дахь МАН-ын бүлгийн дарга Д.Тогтохсүрэн танилцуулав. Монгол Улсын Үндсэн хуулийн Хорин тавдугаар хэсгийн 6 дахь заалт, Монгол Улсын Их Хурлын чуулганы хуралдааны дэгийн тухай хуулийн 99 дүгээр зүйлийн 99.2, 99.4 дэх хэсгийг тус тус үндэслэн 2021 оны 01 дүгээр сарын 21-ний өдөр ирүүлсэн Монгол Улсын Ерөнхий сайд Ухнаагийн Хүрэлсүхийн огцрох саналыг Төрийн байгуулалтын байнгын хороо хэлэлцэн шийдвэрлэжээ. Байнгын хорооны хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонх Монгол Улсын Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүхийг огцруулах саналыг дэмжсэн байна. 

    Төрийн байгуулалтын байнгын хорооны санал, дүгнэлт, Монгол Улсын Ерөнхий сайдын огцрох саналтай холбогдуулан Улсын Их Хурлын гишүүн Ж.Мөнхбат, Б.Баярсайхан, Г.Дамдинням, Ж.Сүхбаатар нар үг хэлж, байр сууриа илэрхийлсэн юм. Анхан, дунд шатанд иргэд, олон нийтэд төрийн үйлчилгээг хүргэж буй албан хаагчдын ёс зүй, хандлага, хариуцлагын алдааг Ерөнхий сайд хүлээж, огцрох санал гаргаж буйд харамсаж байгаагаа гишүүд илэрхийлж байв. Төрийн ажил, алба бүр өндөр хариуцлагатай байдгийн илэрхийлэл, нэг албан хаагчийн ёс зүй, хандлага, ажлын гүйцэтгэл Засгийн газрын түвшинд ч нөлөө үзүүлдгийн бодит жишээ нь энэ тохиолдол гэдгийг гишүүд тэмдэглэж, цаашдаа төрийн үйлчилгээний чанар, хүртээмжийг шинэ түвшинд гаргах реформ хийх нь зүйтэй гэдэг байр суурийг илэрхийлсэн. 

    Үүний зэрэгцээ ардчиллын чухал хэсэг болох олон нийтийн үзэл бодол, байр сууриа чөлөөтэй илэрхийлэх үйл явцаас улс төрийн ашиг хонжоо олох зорилго, хандлага хэн нэгэнд байх ёсгүй гэдгийг хэлж байлаа.

    Улсын Их Хурлын гишүүн Ж.Сүхбаатар “Улсын Их Хурал Ерөнхий сайдад хариуцлага хүлээлгээгүй, харин Ерөнхий сайд өөрөө ёс зүйн хариуцлага хүлээж байгааг анхаарах ёстой” хэмээн онцолж байв. Ерөнхий сайдын огцрох саналыг Улсын Их Хурал шийдвэрлэх ч Засгийн газрын бодлого, шийдвэр тогтвортой үргэлжилнэ гэдгийг тэрбээр тэмдэглэж хэлсэн. 

    Монгол Улсын Их Хурлын тухай хуулийн 22 дугаар зүйлийн 22.7-д “Ерөнхийлөгч нэгдсэн хуралдаанд тааллаараа оролцож төрийн гадаад, дотоод бодлогын асуудлаар үг хэлэх, мэдээлэл хийх эрхтэй” хэмээн заасан байдаг. Өнөөдрийн чуулганы нэгдсэн хуралдаанд Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Х.Баттулга оролцож, хэлэлцэж буй асуудалтай холбогдуулан байр сууриа илэрхийлсэн юм. Тэрбээр ард түмний итгэл найдварыг хүлээж, манлайлан дагуулж, төр улсаа удирдах үнэмлэхүй эрхийг Монгол Ардын намд авч ирсэн Монгол Улсын 31 дэх Ерөнхий сайд Ухнаагийн Хүрэлсүх үүрэгт ажлаасаа нэн шуурхай огцрохоор болсонд харамсаж байгаагаа илэрхийлсэн.

    Үргэлжлүүлэн тэрбээр “Үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтийн зөвлөлдөх ажлын хэсгийг миний бие ахалж ажилласны хувьд Монгол Улсын Засгийн газрын насжилт урт, удаан хугацаанд үр дүнтэй ажиллах ёстой хэмээн үзэж, Ерөнхий сайдын эрх мэдлийг нэмэгдүүлж, Үндсэн хуулийн нэмэлт өөрчлөлтийг саяхан баталж байсан. 2020 оны Улсын Их Хурлын ээлжит сонгуулийн үр дүн бол Монгол Улсын Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүхийн хувь хүний манлайлал, нэр хүндэд итгэж найдсан иргэд, сонгогчдын сонголт юм. Гэтэл эдийн засаг, цар тахлын нэн эрсдэлтэй цаг үед нийт ард түмний сонголт, итгэл найдварыг хөсөрдүүлэх эрх энэ хүнд байхгүй. Би Монгол Улсын 31 дэх Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүхийг үүрэгт ажлаасаа чөлөөлөгдөхийг огт дэмжихгүй байна гэдгээ мэдэгдье” гэлээ.

    Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Х.Баттулгыг ийнхүү байр сууриа илэрхийлсний дараа Улсын Их Хурлын гишүүд хэлэлцэж буй асуудлаа үргэлжлүүлэн, Төрийн байгуулалтын байнгын хорооны санал, дүгнэлт, Монгол Улсын Ерөнхий сайдын огцрох саналтай холбогдуулан үг хэлж, байр сууриа илэрхийлэв. 

    Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх шүүхийн шинэтгэл хийхэд улс төрийн манлайлал үзүүлж ажилласан гэдгийг Улсын Их Хурлын гишүүн Б.Энхбаяр тэмдэглэсэн. Улсын Их Хурлын гишүүн Д.Ганбатын асуултад Ерөнхий сайд хариулт өгөхдөө “Хоёр хоногийн өмнөх үйл явдал сэтгэл эмзэглэм байлаа. Цар тахалтай тэмцэх ажил бол санааны зоргоор, бүгдийн таалалд нийцүүлж хийх ажил биш. Ажил хийж байгаа хүнд алдаа оноо гардаг. Зөвхөн Монгол Улс биш, дэлхий даяараа цар тахлын өмнө хөл алдаж байна. Цар тахлын эсрэг хийж буй тэмцлийн явцад хүний эрхийн зөрчлүүд гарсан. Гэхдээ энэ нь Улсын онцгой комисс болон бүх шатанд ажил хариуцан ажиллаж байгаа хүмүүсийн буруу биш, гэр бүл, хувийн амьдралаа мартаад, хэдэн арван хоногоор өвчтөнүүдээ эмчилж, өөрөө өвчин тусаж, нийтийн дэг журмыг сахиулахаар ажиллаж байгаа хүмүүст бид баярлах ёстой. Монгол төрд тангараг өргөсөн 190 гаруй мянган төрийн албан хаагчийн буруу гэж би хэлэхгүй. Уулын мод урттай богинотой байдгийг адилаар улсын ажлыг сэтгэлтэй, сэтгэлгүй хүмүүс хийж байна. Төрийн ажил хариуцлагатай, сахилга баттай, дэг журамтай байх ёстой. Төрийн үйлчилгээний анхна шатны нэгжийн албан хаагчийн алдаа Засгийн тэргүүний огцрох шалтгаан байж болохыг төрийн албан хаагч нэг бүр мэдээсэй гэж хүсч байна. Ерөнхий сайдын хувиар хариуцлага хүлээж байгаа минь хаа хаанаа өндөр хариуцлагатай байх ёстойг мянга мянган төрийн албан хаагчдад ойлгуулна гэж найдаж байна. Шат шатны дарга нар хариуцсан ажлаа хийж чадахгүй бол, алдаа дутагдал гаргах юм бол хариуцлагаа үүрсэн шиг үүрээрэй гэдгийг энэ үйлдлээрээ сануулж байна” гэв.

    Байнгын хорооны санал, дүгнэлттэй холбогдуулан Улсын Их Хурлын гишүүн Х.Нямбаатар, С.Амарсайхан, Х.Булгантуяа, С.Одонтуяа, С.Даваасүрэн, Л.Энх-Амгалан, Н.Ганибал, С.Батболд, Х.Ганхуяг, Х.Болорчулуун, Т.Доржханд, Б.Пүрэвдорж, Ш.Адьшаа, Н.Ганибал нар үг хэлж, Монгол Улсын Ерөнхий сайдын огцрох саналтай холбогдуулан байр сууриа илэрхийлсэн.

    Монгол Улсын Үндсэн хуульд зааснаар Монгол Улсын Ерөнхий сайд огцорсноор Монгол Улсын Засгийн газар бүрэн бүрэлдэхүүнээрээ огцрох шийдвэр гарна гэдгийг Улсын Их Хурлын дарга Г.Занданшатар хэлсэн. Дэлхийг хамарсан цар тахлын улмаас онцгой дэглэм мөрдөж, хөл хорио тогтоох зэрэг амаргүй шийдвэр гаргасан цаг үед бид ажиллаж амьдарч байна. Цар тахлын халдвараас иргэдээ, нөлөөллөөс нь улс орны эдийн засгаа хамгаалах, гарз хохирол багатай туулах чиглэлээр Монгол Улсын төр засаг, Улсын онцгой комисс, нийт ард түмэн хичээн ажиллаж байгааг дурдав. Гэвч төрийн зарим албан хаагч нөхцөл байдлыг буруу үнэлж, эрсдэлийг өөрөөсөө зайлуулах гэсэн явцуу сэтгэлгээ, хандлагаар хүний эрхийг ноцтой зөрчсөн нь Ерөнхий сайд, Засгийн газар огцрох үндэслэл, шалтгаан болж байгааг тэрбээр хэлсэн.

    Дээрх шиг хүний эрхийг зөрчдөг байдал төрийн албанд дахин гарах ёсгүй гэдгийг онцоллоо. Хүний эрхийг зөрчих, төрийн албан хаагчийн ёс зүйгээ умартах, сахилга, хариуцлагыг хөсөрдүүлэх үйл явдалтай цаашид ч тэмцэх үлгэр дуурайллыг энэ тохиолдол үзүүлж байна хэмээн үзэж байгаагаа Г.Занданшатар дарга хэлж байв. Төрийн албан хаагч ёс зүйг эрхэмлэх нь хуулиар хүлээсэн журамт үүрэг мөн бөгөөд шударга ёс, сахилга хариуцлагыг дээдлэх нь төрт ёсны амин чухал шаардлага гэдгийг сануулсан. Иймээс ч төрийн албан хаагчдын гаргасан алдаа, зөрчлийн хариуцлагыг төр өөртөө үүрч, ёс зүй, хариуцлагын шинэ жишиг тогтоох Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүхийн манлайлал, улс төрийн эр зориг, байр суурийг хүндэтгэж байгаагаа илэрхийлэв.

    Тэрбээр "Ёс зүй, сахилга хариуцлагыг дээдлэх нь төрийн бүх шатны байгууллага, төрийн нэрийн өмнөөс иргэдэд үйлчилж байгаа төрийн албан хаагч бүрийн үйл ажиллагаанд жишиг болж тогтох ёстой. Улсын Их Хурлын гишүүд ч энэ үлгэр дуурайллаас жишиг авах ёстой. Цар тахлын энэ цаг үед монгол хүн бүр улс орон, ард түмнийхээ нийтлэг эрх ашгийг тэргүүнд тавьж, хэцүү цаг үеийг хамтын хүчээр даван туулах, нэг зорилгын дор хүчээ нэгтгэн, нягтарч, эвийг эрхэмлэх нь туйлаас чухал байгааг онцлон тэмдэглэж байна.

    Иймээс улс орон, нийгмийг тогтворгүй байдал руу түлхэж, сонгож байгуулсан хууль ёсны төр засгийнх нь эсрэг турхирч, үймээн самуунд уриалан дуудах, түүнийг зохион байгуулахыг оролдох аливаа үйлдэл нь Үндсэн хуульт байгууллын эсрэг, Монгол төрийн эсрэг гэмт хэргийн шинжтэй үйлдэл хэмээн үзэх болно гэдгийг цохон тэмдэглэж байна. Ийм үйлдлээс урьдчилан сэргийлэх, аливаа санаархал, илэрлийг таслан зогсоох нь Монгол төрийн, тухайлбал төрийн эрх барих дээд байгууллага Улсын Их Хурлын үүрэг гэж үзэж байна. Үндэсний эв нэгдлээ сахин хамгаалж, төр засгийн тогтвортой байдлыг хангах нь ард түмний амин чухал эрх ашиг, нийт ард түмнийг төлөөлсөн бага ард түмэн болох Улсын Их Хурлын нэн тэргүүний үүрэг юм. Монгол Улсын Засгийн газар, Ерөнхий сайд огцорсноор Монгол Улсад засаглалын хямрал нүүрлэх учиргүй. Улс төрд ч, нийгэмд ч, эдийн засагт ч хямрал үүсгэхгүйн төлөө түмнээ төлөөлсөн парламент сонор сэрэмжтэй, шуурхай ажиллах шаардлагатай. Төрийн ажил нэг өдөр ч алдагдах учиргүй. Ийм учраас Засгийн газрыг эмхлэн байгуулах ажлыг маш шуурхай шийдвэрлэх асуудлыг бүх шатандаа онцгой анхаарч, цар тахлын нөхцөл байдлын онцлогийг тооцох ёстой.

    Энэ Засгийн газар, Монгол Улсын 31 дэх Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх муу ажилласан гэж Улсын Их Хурал, монголын ард түмэн үзэхгүй байгаа. Ард түмний дийлэнх олонх итгэл хүлээлгэж, түүнийг нь биелүүлэхээр хичээн ажилласан. Цар тахлын аюулаас хамгаалах ажлыг тууштай зохион байгуулж, бүтэн 10 сар халдварыг нэвтрүүлэхгүй, тогтоон барьж чадсан. Эдийн засаг, иргэдийн орлого, амьжиргааг хамгаалах олон чухал шийдвэр гаргаж, хэрэгжүүлсэн. Агаарын бохирдлыг хэрхэн шийдсэн гэдгээс эхлэн томоохон бүтээн байгуулалтуудын явцаас ард түмэн харж, дүгнэж, мэдэрч байгаа.  

    Шударга ёсыг бэхжүүлэх, улсаа хөгжүүлэх, шийдлээ хүлээсэн олон чухал арга хэмжээг зоримог, зоригтой хэрэгжүүлсэн. Үлгэрлэн манлайлж, томоохон төсөл хөтөлбөрүүд, бүтээн байгуулалтуудыг хэрэгжүүлсэн нь бодит үнэн. Монголын төлөө, ирээдүйн төлөө хийж ирсэн энэ бүх ажил цаашид үргэлжлэх учиртай. Энэ бол Монгол Улсын эрх ашиг, нийт ард түмний эрх ашигт нийцнэ гэв.

    Тэрбээр Монгол Улсын 31 дэх Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүхэд талархал илэрхийлэхийн ялдамд шударга ёсыг бэхжүүлэх тэмцэл, улсаа мандуулах эрхэм зорилгынхоо төлөө тууштай зүтгэхийг хүслээ. Түүнчлэн Монгол Улсын Засгийн газрын танхимын бүрэлдэхүүнд багтаж, чин сэтгэлээсээ зүтгэл гарган ажилласан Засгийн газрын гишүүн, сайд нарт талархал илэрхийлсэн юм. Шинэ Засгийн газрыг яаралтай байгуулах улс төрийн шийдвэрийг хугацаа алдалгүй шуурхай гаргаж, шийдвэрлэхийг МАН, Улсын Их Хурал дахь МАН-ын бүлэг, Улсын Их Хурлын нийт гишүүдэд санууллаа. 

    Ийнхүү Ерөнхий сайд огцрох саналыг хэлэлцсэний дараа санал хураалт явуулав. Чуулганы нэгдсэн хуралдаанд оролцсон 63 гишүүний 60 нь Монгол Улсын Ерөнхий сайдыг огцруулах нь зүйтэй гэсэн Төрийн байгуулалтын байнгын хорооны саналыг дэмжлээ. Улсын Их Хурлын нийт гишүүдийн олонх дэмжснээр “Монгол Улсын Ерөнхий сайдыг огцруулах тухай” Улсын Их Хурлын тогтоол батлагдаж, эцсийн найруулгыг Улсын Их Хурлын дарга Г.Занданшатар уншиж танилцууллаа.

    Тогтоолоор Монгол Улсын Ерөнхий сайд Ухнаагийн Хүрэлсүхийг огцорсонд тооцож, шинэ Ерөнхий сайдыг томилох хүртэл үүрэгт ажлаа гүйцэтгэж байхыг даалгасан юм хэмээн Улсын Их Хурлын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээлэв.